Historia kultury - Starożytność

Wiedza
Posiada zaawansowaną wiedzę w zakresie teorii i historii kultury.
Powiązane efekty kierunkowe:
Ku1a_W03
Metody weryfikacji:
Egzamin

Wiedza
Zna i rozumie w zaawansowanym stopniu zagadnienia związane ze znaczeniem źródeł kultury europejskiej oraz polskiego i europejskiego dziedzictwa kulturowego.
Powiązane efekty kierunkowe:
Ku1a_W14
Metody weryfikacji:
Egzamin

Umiejętności
Umie korzystać z rozmaitych baz danych, samodzielnie wyszukiwać literaturę przedmiotu w zakresie nauk o kulturze i religii oraz pokrewnych dyscyplin z dziedziny nauk humanistycznych i wybranych nauk społecznych, a także dokonać krytycznej oceny jakości źródła informacji.
Powiązane efekty kierunkowe:
Ku1a_U01
Metody weryfikacji:
Egzamin

Umiejętności
Potrafi przedstawić w sposób spójny i uporządkowany problemy z zakresu nauk o kulturze i religii.
Powiązane efekty kierunkowe:
Ku1a_U06
Metody weryfikacji:
Egzamin

Kompetencje społeczne
Jest gotowy do podjęcia odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy i świata oraz wykazywania się w tej dziedzinie kreatywnością i przedsiębiorczością.
Powiązane efekty kierunkowe:
Ku1a_K02
Metody weryfikacji:
Egzamin

Wykład:

1. Definicja historii kultury starożytnej Europy. Zakres czasowy i geograficzny


2. Relacje kulturowe między Bliskim Wschodem a Europą – Hammurabi i Babel


3. Kultura egejska i Grecja homerowa – Knossos, Mykeny, Iliada i Odyseja


4. Greckie miasto – państwo; Ateny, Korynt, Megara, Sparta, Teby – konstytucja Aten


5. Kultura Grecji archaicznej: wielka kolonizacja, rozwój rzemiosła, żeglarstwa, handlu


6. Rozwój Aten, Koryntu, Miletu, Syrakuz, Palermo, Neapolu. Prawodawstwo Drakona, Solona, Kleistenesa, tyrania Pizystratydów. Architektura. Religia i sztuki piękne.


7. Sparta. Ustrój społeczny, wychowanie,


8. Teby. Ustrój społeczny. Hezjod i Pindar. Amfiktionia Delficka


9. Reformy religijne (Delfy, kult Demetry, Dionizosa, Orficy…)


10. Filozofia jońska (Tales, Anaksimander, Anaksimenes, Heraklit, Pitagoras, Ksenofanes, Parmenides, Empedokles)


11. Sztuka archaiczna i życie codzienne w dobie archacznej


12. Kultura grecka w epoce klasycznej wiek V – upowszechnianie kultury. Teatr, komedia i tragedia.


13. Epoka klasyczna IV wieku – Filip i Aleksander Macedoński. Rozwój prawa i wymowy. Lizjasz, Isokrates, Demostenes, Likurg, Aischines. Historiografia – Ktezjasz. Fiozofia - Platon, cynicy, hedonicy, Arystoteles. Matematyka – Eudoksos z Knidos. Medycyna – Diokles. Poezja – Menander. Architektura – świątynia Artemidy w Efezie. Rzeźba – Prksyteles, Skopas i Lyzyp. Malarstwo – Parrasjos i Arystydes z Teb.


14. Epoka hellenistyczna – synkretyzm religijny. Stoa i epikureizm. Sceptycyzm. Nauki przyrodnicze w Liceum. Nauka i sztuka w Aleksandrii. Architektura i urbanistyka hellenistyczna, zakładanie nowych miast; Pergamon, Hierapolis. Styl joński, styl patetyczny, rodzajowy... grupa Laokoona, umierający Gal, rzeźby na Akropolu w Atenach…


15. Kultura Etrusków. Organizacja polityczna, rzemiosło, handel, rolnictwo, sztuka i religia


16. Społeczeństwo rzymskie w epoce królewskiej. Ustrój rodowy, król, senat, kwiryci, klienci, plebejusze. Gospodarka i religia pierwotna


17. Kultura wczesnej republiki – reformy, prawo XII tablic. Konsulowie, kwestorzy, dyktatorzy, pretorianie, edylowie kurulni, patrycjusze. Wojsko, rzemiosło artystyczne, architektura (świątynia Saturna i Zgody). Rodzima twórczość rzymska.


18. Hellenizacja kultury rzymskiej. Cerera, Liber, Merkury, Eskulap, Kybele. Rzymianie piszący po grecku: Scypion Starszy, Polibiusz, Enniusz. Teatr rzymski


19. Kultura rzymska w czasie wojen domowych – powstania niewolników, bogacenie się senatorów i arystokracji. Broszury polityczne (Gajus Grakchus). Wymowa, annaliści, historycy, filologia, krytyka literacka, prawo, poezja i dramat


20. Pryncypat i cesarstwo – powstanie Spartakusa. Juliusz Cezar. Upadek republiki. Życie ponad stan, upadek życia rodzinnego, zadłużenie. Niewolnictwo, kulty orientalne, astrologia, okultyzm. Filozofia -eklektyzm Cycerona. Poligraf Warron. Historycy – Cezar i Salustiusz, Nepos i Warron. Poeci – Katullus, Cynna, Kalwus. Pieśni Horacego i bukoliki Wergilego. Mimy. Architektura – łuki, sklepienia, stiuk i tuf, teatr Pompejusza, forum Juliusza


21. Kultura w czasach Augusta – kultura polityczna: pontifex maximus, lex tribunicia, naczelnik wojska. Pax augusta. Nowe prawa przeciwko upadkowi małżeństwa i rodziny. Odnowa religii rzymskiej. Literatura: Wergiliusz, Horacy, Tibulllus, Propercjusz, Owidiusz, Tytus Liwiusz, Dionizjos z Halikarnasu. Prawo – Labeo. Architektura – Witruwiusz, Forum Augusta, Panteon, teatr Marcellusa


22. Kultura wielu I-II n.e. Nowe prowincje. Budowa linii obronnych (limes). Administracja cesarska, dwór cesarski, stan senatorski i rycerski, kolonowie i niewolnicy. Kupcy, rzemieślnicy, pracownicy fizyczni, Collegia zawodowe, stowarzyszenia religijne. Panem et circenses


23. Rzym. Pałac na Palatynie, portyki, akwedukty, amfiteatr Flawiuszów, dom Nerona, Forum Wespazjana, łuki tryumfalne, Forum Trajana. Hadrian i jego działalność budowlana. Termy, portyki i życie towarzyskie. Domy czynszowe (insulae)


24. Kultura na prowincji – Achaia, odbudowywanie po zniszczeniach w czasach Suli. Rozwój Aten. Handel i drogi handlowe. Szkolnictwo – gramatyk nauczyciel i metody uczenia. Retoryka i druga sofistyka. Lukian z Samosaty i Kwintylian. Romans grecki – Apulejusz, Petroniusz. Historiografia – Kurcjusz Rufus, Plutarch, Tacyt, Swetoniusz. Filozofia – Seneka, Epiktet, Plutarch, Sekstus Empiricus. Nauka grecka i rzymska – encyklopedie, leksykony. Poezja – Marcjalis, Juwenal.


25. rozpowszechnianie się kultów wschodnich – Izydy, Wielkiej Macierzy, Mitry, Atargatis, chaldejska astrologia.


26. Wczesne chrześcijaństwo – literatura chrześcijańska: Biblia, pisma apologetyczne – Arystydes, Atenagoras, List Diogneta, Justyn, Ignacy Antiocheński, Didache, Hermas. Gnoza i reakcja chrześcijańska – Ireneusz, Klemens Aleksandryjski


27. Kultura wieku III – filozofia Plotyna. Pisarze chrześcijańscy: Orygenes, Tertulian, Minucjusz Feliks, Cyprian, Arnobiusz, Laktancjusz, Szkoły katechetyczne. Reakcja pogańska – Celsus, Porfiriusz, Apoloniusz z Tiany, Filostratos. Architektura Palmiry i term Karakalli. Africa proconsularis, Africa Nova. Próby jednolicenia religii.


28. Upadek cesarstwa. Dioklecjan i Konstantyn Wielki. Teodozjusz Wielki. Upadek kultury i sztuki. Próby odnowienia pogańskiego w czasie panowania Juliana Apostaty. Podział imperium na wschodnie i zachodnie. Najazdy Wizygotów i Wandalów.


29. Filozofia – neoplatonizm: Prfyriusz, Jamblich, Proklos, Synezjos, Hypatia. Retoryka: Libanios, Temistios. Poezja: Nonnos z Panopolis, Muzajos i Auzoniusz. Historycy: Ammianus Marcelinus, Euzebiusz z Cezarei, Hieronim ze Strydonu, Orozjusz, Donatus, Mariusz Wiktoryn, Donat, Boecjusz.


30. Sztuka: termy i pałac Dioklecjana. Bazylika Konstantyna, katakumby

Wykład:
Wykład połączony z prezentacją i lekturą dzieł literackich z danego okresu. Oprócz wykładów studenci będą indywidualnie studiowali dzieła kultury z okresu starożytności i w formie pisemnej przedstawiali swoje analizy.

Egzamin :
Student w ciągu semestru przygotowuje około 10 tematów dotyczących przedmiotu. Są to głównie prace pisemne (3-4 strony). Każda praca powinna być napisana w oparciu o osobistą lekturę i wykład. W pracy należy podać bibliografię. Wybrane prace są prezentowane w czasie zajęć. W trakcie semestru będą przeprowadzone dwa zaliczenia. Dotyczące literatury przedmiotu oraz głównych pojęć związanych z przedmiotem wykładanym.

Ocena końcowa to średnia składająca się z oceny prac pisanych w czasie semestru (60 % oceny), aktywności na zajęciach (20 % oceny), oraz z końcowego dialogu (20 % oceny). Prace nie mogą być składane na końcu zajęć, każda praca powinna być przesłana w ciągu tygodnia od momentu podania tematu.  

Podstawowa:
Literatura przedmiotu:

Bravo, E. Wipszycka, Historia starożytnych Greków, PIW 1988; K. Kumaniecki, Kultura starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1988; A. Cotterella (red.), Cywilizacje starożytne, Łódź 1990; J. Wolski, Starożytność, PWN 1991. O. Jurewicz, L. Winniczuk, Starożytni Grecy i Rzymianie w życiu prywatnym i państwowym, PWN 1973; Z. Kubiak, Piękno i gorycz Europy. Dzieje Greków i Rzymian, Świat Książki, Warszawa 2003. J. Parandowski, Z antycznego świata, Iskry 1978.

         


Uzupełniająca:
P. Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej; J. Parandowski, Mitologia, Czytelnik; P. Rietbergen, Europa. Dzieje kultury, Warszawa 2001; Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, PWN, 1988; R. Flaceliere, Życie codzienne w Grecji za czasów Peryklesa, PIW 1985. P. Veyne, Imperium grecko-rzymskie, Wd. Marek Derewiecki 2008.