Filozofia współczesna I

Wiedza
Student zna i rozumie zagadnienia współczesnej filozofii i ich wpływ na kulturę współczesną
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_W05
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Wiedza
Student zna współczesny sposób opisywania problemów filozoficznych i poprawnie posługuje się terminologią
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_W11
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Umiejętności
Student potrafi twórczo analizować teksty z zakresu filozofii współczesnej, także w językach obcych
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_U04
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Kompetencje społeczne
Student rozumie różne nurty filozofii współczesnej, potrafi je identyfikować i analizować. Przejawia zrozumienie dla pluralizmu filozofii współczesnych.
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_K03
Metody weryfikacji:
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Konwersatorium:
W trakcie kursu przedstawiane są aktualne badania prowadzone w Instytucie Filozofii dotyczące problematyki
współczesnej filozofii osoby - punkt ciężkości jest położony na interdyscyplinarną zależność pomiędzy filozoficznym
pojęciem osoby, a naukowo-empirycznym spojrzeniem na osobę. Czy za potoczną, pierwszoosobową intuicją, że jakoś
jesteśmy sami z sobą tożsami (czy to w czasie t1 czy t1-t2) stoi coś realnego, widzianego z trzecioosobowego
(neuronaukowego, przyrodniczego) punktu widzenia? Nasze świadome działania, odczucia rozumiemy jako wolne i
czujemy się za nie odpowiedzialni. Czy neuronauki kwestionują takie rozumienie naszej wolności? W jaki sposób
opisać zależność pomiędzy stanami mentalnymi osoby a stanami neuronalnymi (redukcjonizm, epifenomenalizm,
dualizm, emergencja, korelacja, …)? Co używanie ChatGPT (AI) mówi nam o naszej, naturalnej inteligencji?

Konwersatorium:
Zajęcia mają charakter konwersatoryjny: w trakcie zajęć studenci będą przygotowywać i wygłoszać referaty, formułować problemy oraz dyskutować je i podejmować próby ich rozwiązania.

Egzamin :
Egzamin ustny oraz praca pisemna


Inne Dyskusja na zajęciach.:
Przygotowanie referatu i wygłoszenie

 Ocena końcowa na podstawie ważonej średniej: referat (20%), esej (30%), egzamin ustny (50%).

Podstawowa:
- H. Noonan, Identity, SEP <https://plato.stanford.edu/entries/ identity/>
- D. Leech Anderson, What is a Person, The Mindproject, <https://mind.ilstu.edu/curriculum/what_is_a_person/what_is_a_person.html>
- E.T.Olson, Personal Identity, SEP <https://plato.stanford.edu/entries/identity-personal/>
- - R. Sperry, Brain Bisection and Mechanisms of Consciousness, http://people.uncw.edu/puente/sperry/sperrypapers/60s/119-1965.pdf>
- P. Krukow, K. Jonah, H. Karakula-Juchnowicz, Connectome – czyli jak mózg komunikuje się sam ze sobą – nowe możliwości badań nad neuronalnymi uwarunkowaniami zaburzeń poznawczych i psychopatologii schizofrenii
<internet>.
- B. Libet, Do we have free will? <chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/ https://spot.colorado.edu/~tooley/Benjamin%20Libet.pdf>
-Peter G.H. Clarke, The Libet Experiment and its Implications for Conscious Will,
< https://www.bethinking.org/human-life/the-libet-experimentand- its-implications-for-conscious-will>
- Eddy Nahmias, Why We Have Free Will, < https://www.scientificamerican.com/article/why-we-have-free-will/>
- Jonathan Westphal, Descartes and the Discovery of the Mind-Body Problem < https://thereader.mitpress.mit.edu/ discovery-mind-body-problem/>
- Peter Saunders, The mind-body problem, < https:// humanjourney.org.uk/articles/the-mind-body-problem/>


Uzupełniająca:
- D. Wegner, The illusion of conscious will, 2022.
- https://personal.lse.ac.uk/ROBERT49/teaching/ph103/pdf/libet2005.pdf
- Bremer, Problem umysł-ciało, Kraków 2010,
- Bremer, Czy wolna wola jest wolna, Kraków 2013.

Wiedza
Student zna i rozumie zagadnienia współczesnej filozofii i ich wpływ na kulturę współczesną
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_W05
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Wiedza
Student zna współczesny sposób opisywania problemów filozoficznych i poprawnie posługuje się terminologią
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_W11
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Umiejętności
Student potrafi twórczo analizować teksty z zakresu filozofii współczesnej, także w językach obcych
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_U04
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Kompetencje społeczne
Student rozumie różne nurty filozofii współczesnej, potrafi je identyfikować i analizować. Przejawia zrozumienie dla pluralizmu filozofii współczesnych.
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_K03
Metody weryfikacji:
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Konwersatorium:
Tematem konwersatorium będą poglądy głównych przedstawicieli niemieckiej fenomenologii, takich jak Edmund Husserl, Adolf Reinach, Edith Stein, Hedwig Conrad-Martius, Max Scheler i Dietrich von Hildebrand, na podstawie ich oryginalnych pism. Uczestnicy będą mieli okazję zgłębić metodę fenomenologiczną, jej założenia, kluczowe techniki badawcze oraz cele. Po drugie, celem seminarium jest śledzenie rozwoju myśli fenomenologicznej – od jej epistemologicznych początków, przez fenomenologię wartości (Scheler, Hildebrand), aż po wątki teologiczne (Husserl, Stein, Reinach), które były najczęściej badane w tym środowisku. W ten sposób zostaną ukazane różnorodne obszary zastosowań fenomenologii w niemieckiej tradycji filozoficznej, co pozwoli na głębsze zrozumienie jej wpływu, różnorodności oraz przede wszystkim implikacje.FormularbeginnFormularende

Program zajęć

Blok I: Szczegółowe omówienie metody fenomenologicznej

1. geneza narodzin fenomenologii i jej cel;


2. analiza kluczowych pojęć myśli Husserla w jej wczesnej fazie: intencjonalność świadomości, fenomen, redukcja teoriopoznawcza, redukcja ejdetyczna, poznanie ejdetyczne;


3. badania transzendentalne Husserla – ich przedmiot, cel i i ich techniki badawcze (epoche, redukcja fenomenologiczna);


4. idealizm transcendentalny Husserla a idealizm metafizyczny Imanuela Kanta.

1. szczegółowa charakterystyka poznania apriorycznego;


2. subiektywizacja, formalizacja i zubożenie a priori jako współczesne zagrożenie dla poznania ejdetycznego.

1. Fenomenologia ontologiczna H. Conrad-Martius i jej jednoznaczne stanowisko w kwestii husserlowskiego idealizmu;


2. Edyta Stein – od krytycznej fazy recepcji Husserla po jego konstruktywną krytykę i własną propozycję rozumienia i zastosowania idealizmu transcendentalnego w badaniach;


3. Nieporozumienia dotyczące interpretacji idealizmu Husserla w kręgu fenomenologicznym: źródła i najczęstsze przyczyny.

1. Schelerowska refleksja nad wartościami: pojęcie wartości, preferencji i hierarchii wartości, poznawcza rola uczuć;


2. Dietricha von Hieldebranda rozróżnienie między tym, co subiektywnie zadowolające, a tym, co ważne samo w sobie;


3. zjawisko ślepoty na wartości.

1. Kontekst problemowy Husserlowskiej refleksji o Bogu;


2. projekt fenomenologii „jako drogi do Boga” - jego metodologiczne założenia, konsekwencje i zastosowanie.

1. problematyczny i historyczny kontekst podjętej przez Edytę Stein próby pogodzenia fenomenologii z tomizmem;


2. założenia metodologiczne filozofii chrześcijańskiej Edyty Stein i związane z nimi trudności;


3. filozoficzny wymiar „Bytu skończonego a bytu wiecznego”- studium przypadku.

1. poznawcza rola uczuć jako warunek aktu religijnego;


2. noetyczna i noematyczna struktura aktu religijnego.

Konwersatorium:
Zajęcia realizowane w formie zdalnej.

a) Wykład problemowy celem wprowadzenia do konkretnych dzieł i problemów w ich kontekście historycznym i filozoficznym;

b) analiza tekstów źródłowych;

c) dyskusja seminaryjna nad kluczowymi zagadnieniami, koncepcjami, ideami i problemami.

Egzamin :
Egzamin ustny


Inne Dyskusja na zajęciach.:
Dyskusja na zajęciach: przygotowanie do dyskusji sprawdzane na podstawie wyników trzech kolokwiów, obejmujących materiał przerobiony na zajęciach oraz aktywnego uczestnictwa w dyskusji.

Ocena końcowa będzie wypadkową ocen formujących: Egzamin ustny 70% + Przygotowanie i dyskusja na zajęciach 30%

Podstawowa:
Edmund Husserl, Idea fenomenologii, tlum. J. Sidorek, Warszawa 1990, s . 26-52 (wykład I i II).

Edmund Husserl,  Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii, Ksiega pierwsza,  tłum. D. Gierulanka, Warszawa 1975, s. 86-100 (paragrafy:  30-35) i 126-151 (paragrafy: 43-50).

Adolf Reinach, O fenomenologii, w: „Fenomenologia. Pismo Polskiego Towarzystwa Fenomenologicznego” 2005 (3), 117-138.

Hedwig Conrad-Martius, Fenomenologia transcendentalna i ontologiczna, w: Fenomenologia, tłum. i oprac. Jerzy Machnacz, Kraków 1990, s. 63-79.

Edyta Stein, Znaczenie fenomenologii dla światopoglądu, w: Fenomenologia, tłum. i oprac. Jerzy Machnacz, Kraków 1990,  81-97.

Edyta Stein, Wywód na temat idealizmu transcendentalnego, w: tenże, ESGA 10 (Potenz und Akt), Herder 2005, s. 235-246 (tłumaczenie własne tekstu).

Max Scheler, Dobra a wartości, w: Z fenomenologii wartości, tłum. i oprac. W. Galewicz, Kraków 1988, s. 46-59.

Max Schler, Wartości „wyższe” i „niższe”, w: Z fenomenologii wartości, tłum. i oprac. W. Galewicz, Kraków 1988, s. 67-84.

Dietrich von Hildebrand, Kategorie ważności, w: Z fenomenologii wartości, tłum. i oprac. W. Galewicz, Kraków 1988, s.131-160.

Edmund Husserl,  Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii, Ksiega pierwsza,  tłum. D. Gierulanka, Warszawa 1975, s. 176-178 (paragraf 58).

Jaegerschmid Adelgundis, Rozmowy z Edmundem Husserlem (1931-1938), w: ZNAK 1972, nr 212 (2), s. 153-185.

Edyta Stein, Byt skończony a byt wieczny, tłum. I. J. Adamska OCD, Poznań 1995, s. 44-61 i 66-93.

Adolf Reinach, Notatki z lat 1916 i 1917, w: Sämtliche Werke. Textkritische Ausgabe 1, oprac. K. Schuhmann und B. Smith, Monachium 1989, s. 589-595 i 603-611 (tłumaczenie własne tekstu).


Uzupełniająca:
Adamczyk-Enriquez Monika, Fenomenologia procesem autokonsytytucji, tj. zradzania się podmiotu do właściwego mu bycia? Refleksja wokół antropologiczno-mistycznych wątków twórczości Edmunda Husserla, w: Ruch Filozoficzny LXXII (1), S. 29-52.

Adamczyk-Enriquez Monika, Phänomenologie als Methode des inneren Lebens. Ethisch-anthropologische und theologisch-mystische Implikationen in Husserls Denken, Würzburg 2022.

Adamczyk-Enriquez Monika, Zwischen Endlichkeit und Ewigkeit. Adolf Reinachs Konzept des religiösen Erlebnisses, w: Poznańskie Studia Teologiczne 2014 (27), S. 115-130 (ISSN 0209-3472).  

Gadacz Tadeusz, Filozofia Boga w XX wieku. Od Lavellea do Tischnera, Kraków 2007, rozdziały 3-6, S. 55-90.

Galarowicz Jan, Fenomenologiczna etyka wartości (Max Scheler, Nicolai Hartmann – Dietrich von Hildebrand), Kraków 1997.

Kern Iso, Husserl und Kant, Eine Untersuchung über Husserls Verhältnis zu Kant und zum Neukantianismus, Dordrecht 1964.

Machnacz Jerzy, Hedwig Conrad-Martius. Fenomenologia – transfizyka-metafizyka, w: Fenomenologia getyńsko-monachijska. Analizy, oprac. J. Machnacz i Krzysztof Serafin, Wrocław 2015, s. 99-116.

Rojek Paweł, „Wielka ontologia”. Analiza Bytu skończonego a  bytu wiecznego, w: Pisma Edyty Stein, oprac. Jadwiga Guerrero van der Meijden, Wrocław 2023, s. 272-253.

Santis Daniele, Contribution towards Reconstructing a Neglected “Schism” in Early Phenomenology: The Case of Hedwig Conrad-Martius and Edith Stein, w: Hedwig Conrad-Martius and Edith Stein: philosophical Encounters and Divides, oprac. Antonio Calcagno, Ronny Miron, Dordrecht 2022 s. 41-54.

Sokolowski R. Wprowadzenie do fenomenologii, tłum. Mariusz Rogalski, Kraków 2013.

Tischner Józef, W kręgu myśli Husserlowskiej, w: Myślenie wedlug wartości, Kraków 1993, s. 17-43.