Filozofia religii I

Kurs oferuje pogłębioną wiedzę na wybrane tematy z zakresu filozofii religii, zgodnie z aktualnym kierunkiem badań prowadzonych w Instytucie Filozofii. 

Wiedza
Student potrafi przedstawić zasady filozoficznej interpretacji tekstów religijnych
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_W04
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Wiedza
Student zna i rozumie związki religii i kultury, potrafi wskazać na filozoficzne przesłanki zjawisk religijnych i kulturowych
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_W05
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Wiedza
Student zna zagadnienia współczesnej filozofii chrześcijańskiej
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_W10
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Umiejętności
Student potrafi wziąć udział w debacie na temat związków filozofii i religii, potrafi przedstawić uargumentowane stanowisko w tej tematyce
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_U06
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Umiejętności
Student zna i rozumie potrzebę dostosowania sposobu argumentacji do wrażliwości, w szczególności wrażliwości religijnej rozmówców
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_U11
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Kompetencje społeczne
Student rozumie znaczenie refleksji filozoficznej dla religii i wierzeń religijnych jako inspiracji poszukiwań filozoficznych
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_K08
Metody weryfikacji:
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Konwersatorium:
Konwersatorium jest zatytułowane: Wiara filozoficzna według Karla Jaspersa

Plan zajęć:

Filozofowanie Jaspersa jako wyraz pragnienia rozumności w odnajdywaniu sensu i celu życia. „Wymóg, by życie zachowało sens wykraczający poza wszelkie cele na świecie” (K. Jaspers).  (3h)

Idea Ogarniającego (Umgreifende), które wykracza poza wszystkie przedmioty i poza rozdzielenie na podmiot i przedmiot.  (3h)

Racjonalność myślenia naukowego a metaracjonalność refleksji filozoficznej.   (2h)

Pola napięć pomiędzy subiektywnością a obiektywnością, immanencją a transcendencją, egzystencjalnym ograniczeniem a powszechną komunikacją.        (3h)

Wiara filozoficzna jako warunek możliwości źródłowego wglądu poznawczego. Próba przekraczania opozycji przedmiotowo-podmiotowej.   (3h)

Bóg filozofów greckich a Bóg biblijny.     (2h)

Wiara filozoficzna a wiara religijna. Możliwości dialogu w sferze doświadczenia egzystencjalnego. (2h)

Kim jest i kim może być człowiek? Egzystencja jako bycie człowieka w wolności. Badanie sytuacji egzystencjalnej i aktów wolności ludzkiej w obliczu transcendencji.           (3h)

Rozróżnienie dobra i zła na poziomie etycznym i metafizycznym.             (2h)

Wolność i wina. „Ponieważ wiem, że jestem wolny, uznaję swą winę. Odpowiadam za to, co uczyniłem” (K. Jaspers).     (2h)

Prawdziwe i fałszywe oświecenie według Jaspersa.         (2h)

Związek między negacją wolności a negacją Boga. Wolność bez Boga a ubóstwienie człowieka. (3h)

Konwersatorium:
Celem zajęć jest ukazanie koncepcji filozoficznej ufundowanej na wierze filozoficznej, czyli na źródłowym związku egzystencji i transcendencji. Po wykładzie wprowadzającym zajęcia konwersatoryjne będą zasadniczo analizą wybranych tekstów Karla Jaspersa. Dyskusja nad problematyką wiary filozoficznej umożliwia nie tylko zrozumienie znaczenia refleksji filozoficznej dla religii. Zapoznanie się ze źródłowym myśleniem Jaspersa przygotowuje studentów do możliwego dialogu w sferze doświadczenia egzystencjalnego. 

Egzamin :
Egzamin ustny


Inne Dyskusja na zajęciach.:
Aktywność podczas zajęć

W ocenie uwzględniane są aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz wygłoszenie referatu.

– Egzamin ustna – 40%

– Aktywność podczas zajęć – 60%

– Warunkiem zaliczenia jest systematyczna obecność na zajęciach.

Podstawowa:
Jaspers Karl, Wiara filozoficzna wobec objawienia, przeł. G. Sowinski, Kraków 1999.

Jaspers Karl, Wprowadzenie do filozofii, przeł. A. Wołkowicz, Wrocław 1995.

Jaspers Karl, Szyfry transcendencji,  przeł. C. Piecuch, Toruń 1995.


Uzupełniająca:
Jaspers Karl, Autobiografia filozoficzna, przeł. S. Tyrowicz, Toruń 1993.

Piecuch C., Człowiek metafizyczny, Warszawa – Kraków 2001.

Heschel A. J., Człowiek nie jest sam. Filozofia religii, przeł. K. Wojtkowska-Lipska, Kraków 2001.

Heschel A. J., Kim jest człowiek?, przeł. K. Wojtkowska, Warszawa –  Łódź 2014.

Wiedza
Student potrafi przedstawić zasady filozoficznej interpretacji tekstów religijnych
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_W04
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Wiedza
Student zna i rozumie związki religii i kultury, potrafi wskazać na filozoficzne przesłanki zjawisk religijnych i kulturowych
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_W05
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Wiedza
Student zna zagadnienia współczesnej filozofii chrześcijańskiej
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_W10
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Umiejętności
Student potrafi wziąć udział w debacie na temat związków filozofii i religii, potrafi przedstawić uargumentowane stanowisko w tej tematyce
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_U06
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Umiejętności
Student zna i rozumie potrzebę dostosowania sposobu argumentacji do wrażliwości, w szczególności wrażliwości religijnej rozmówców
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_U11
Metody weryfikacji:
Egzamin
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Kompetencje społeczne
Student rozumie znaczenie refleksji filozoficznej dla religii i wierzeń religijnych jako inspiracji poszukiwań filozoficznych
Powiązane efekty kierunkowe:
F1aK_K08
Metody weryfikacji:
Inne:Dyskusja na zajęciach.

Konwersatorium:
Charakterystyka zajęć 

Główne cele oraz przedmiot zajęć

Zajęcia „Filozofia religii I” służą konstrukcji aparatu pojęciowego filozofii religii poprzez analizę klasycznych tekstów filozofii, w których budowane jest filozoficzne rozumienie pierwszej zasady rzeczywistości. Zajęcia służą zatem ustaleniu relacji między metafizycznymi pojęciami przyczyny, bytu, skutku, derywacji, stworzenia, i tego co pierwsze, a pojęciem tego co boskie, oraz między etycznymi pojęciami oczyszczenia i kontemplacji a pojęciem czci religijnej i zbawienia. Autorem, którego teksty zostaną poddane analizie na zajęciach w roku akademickim 2021/22, analizie, jest Plotyn. Przedmiotem lektury będą nowe, nie publikowane do tej pory tłumaczenia traktatów O pięknie (traktat 1, Enneada I 6), O Dobru czyli o Jednym (traktat 9, Enneada VI 9) i O tym , że to co jest poza bytem, nie myśli, i czym jest to, co myśli jako pierwsze oraz jako drugie (traktat 24, Enneada V 6). Na tle tego materiału zostaną zadane pytania o relację między pojęciem Boga a pojęciem pierwszej prostej i niepoznawalnej przyczyny rzeczywistości oraz pojęciami zbawienia i zjednoczenia kontemplacyjnego z pierwszą niepoznawalną przyczyną.

Dodatkowe cele edukacyjne 

Poprzez wymóg lektury tekstów i moderowaną dyskusję prowadzący kształci umiejętność lektury analitycznej. Praca pisemna kształci syntetyczne i krytyczne podejście do studiowanych tekstów.

Wymagania wstępne

Ani program studiów, ani prowadzący nie stawiają studentom wymagań wstępnych innych aniżeli te, które można związać z zaliczeniem I roku studiów magisterskich na filozofii teoretycznej. Prowadzący zakłada jednak gotowość studentów do wspólnej lektury zadanych tekstów oraz uwagę na zajęciach, jako że materiał zajęć ze swej natury jest obfity i trudny.

Kalendarz spotkań i zadań 

 1. Wspólna lektura i komentarz O pięknie 1 (r. 1–2)

2. Wspólna lektura i komentarz O pięknie 2 (r. 3–4)

3. Wspólna lektura i komentarz O pięknie 3 (r. 5–6)

4. Wspólna lektura i komentarz O pięknie 3 (r. 7–8)

5. Wspólna lektura i komentarz O pięknie 3 (r. 9)

6. Wspólna lektura i komentarz O Dobru czyli o Jednym 1 (r. 1–2)

7. Wspólna lektura i komentarz O Dobru czyli o Jednym 2 (r. 3–4)

8. Wspólna lektura i komentarz O Dobru czyli o Jednym 2 (r. 5–6)

9. Wspólna lektura i komentarz O Dobru czyli o Jednym 3 (r. 7–8)

10. Dyskusja na temat tematów i planów proponowanych prac zaliczeniowych ; Zadanie: T – Wstępne sformułowanie tematu pracy zaliczeniowej

11. Wspólna lektura i komentarz O Dobru czyli o Jednym 4 (r. 9–10)

12. Wspólna lektura i komentarz O Dobru czyli o Jednym 5 (r. 11)

13. Wspólna lektura i komentarz O tym , że to co jest poza bytem, nie myśli (r. 1–2); Zadanie: E – Złożenie pracy zaliczeniowej

14. Wspólna lektura i komentarz O tym , że to co jest poza bytem, nie myśli (r. 3–4)

15. Wspólna lektura i komentarz O tym , że to co jest poza bytem, nie myśli (r. 5–6)

Konwersatorium:
Zajęcia prowadzone są metodą łączącą lekturę tekstu źródłowego, komentarz przez prowadzącego i dyskusję nad tekstem. Podczas zajęć studenci otrzymują objaśnienia terminów użytych w tekście źródłowym, w tym w tekście oryginalnym, zadają pytania i odpowiadają na pytania, formułują hipotezy interpretacyjne, rekonstruują poglądy omawianego autora i definiują kluczowe pojęcia. Praca ta znajduje następnie odzwierciedlenie w pisemnej analizie w eseju zaliczeniowym, którego wymogi są opisane szczegółowo w następnej sekcji sylabusa.

Egzamin :
UWAGA: Z uwagi na nieczytelność i ograniczenia formatu niniejszego formularza elektronicznego PT Studenci proszeni są o zapoznanie się z załącznikiem PDF.

Forma zaliczenia

Zajęcia kończą się zaliczeniem na stopień. Stopień jest średnią ważoną uzyskaną na podstawie dwóch głównych kategorii: (1) oceny za uczestnictwo w zajęciach oraz (2) oceny za pracę pisemną, która to praca jest także prezentowana ustnie i wspólnie oceniana w ramach egzaminu. Z tego względu praca pisemna (esej) umieszczona jest w kategorii “Egzamin”.

1. Uczestnictwo (ocena w ramach umieszczonej na drugim miejscu w formularzu elektronicznym  kategorii "Dyskusja" )

2. Esej 

(a) Temat eseju
W dniu oznaczonym w Kalendarzu spotkań i zadań literą T studenci omawiają problemy napotkane w tekstach Plotyna i formułują te problemy w postaci tematów swoich prac zaliczeniowych. Przed następnymi zajęciami tematy te muszą zostać przesłane prowadzonemu do aprobaty. Za wykonanie tego zadania przysługuje ocena „zaliczone,” stanowiąca 5% ostatecznej oceny za zajęcia.

(b) Wykonanie eseju
W dniu oznaczonym w kalendarzu zajęć literą E studenci składają esej. Esej stanowi własną analizę wybranego problemu ujawniającego się w dziele Plotyna. Esej nie stanowi jedynie raportu z lektury. Student winien ukazać w sposób syntetyczny to, co uznaje za główne punkty tezy, jaką odnajduje w studiowanym tekście oraz zrekonstruować argumentację za tą tezą. Student może także poddać ową tezę swojej uzasadnionej krytyce.

W związku z tym ocenie podlega nie tylko treść pracy, ale i strona argumentacyjna oraz formalna pracy. Kryteria oceny pracy przedstawia Tabela 1. Praca pisemna nie powinna przekraczać 5 stron A4 (12500 znaków). Dłuższe prace uzyskają niższą ocenę za strukturę tekstu. Praca winna być przekazana prowadzącemu za pomocą platformy Moodle.

(c) Egzamin
Materiał przedstawiony w pracy pisemnej stanowi podstawę prezentacji na egzaminie. Ostateczna ocena jest wystawiana podczas tej prezentacji: ocena wstępna może zostać zmodyfikowana, a praca wspólnie poprawiona.

Tabela 1:

Rubryki oceny pracy zaliczeniowej — 100%

Treść

Adekwatność prezentacji przedmiotu — 30%

Sprawność i poprawność argumentacji

–odejmowane będzie po 2–4% za każdy akapit, który nie służy przedstawieniu omawianego przedmiotu lub nie prowadzi do tezy autora pracy — 30%

Forma

Jasność języka

–odjęte będzie 0,5–2% za każde niejasne zdanie — 10%

Gramatyka

–odjęte będzie 0,5–2% za każdy błąd gramatyczny — 10%

Struktura

–pełne 10% zyska praca o czytelnej strukturze — 10%

Obrona ustna i ocena pracy pisemnej na egzaminie  — 10%

Plagiaryzm – punkty ujemne  


Inne Dyskusja na zajęciach.:

Kategoria Uczestnictwo

(a) Obecność i praca na zajęciach
Na każdych zajęciach prowadzący sprawdza obecność i wystawia cząstkę oceny za uczestnictwo płynącą z faktu uważnej obecności i pracy na zajęciach, w skali “Nb: Nieobecna/y (0%), BSp: Bardzo spóźniona/y (25%), Pol: Obecność połowiczna (50%), LSp: Lekko spóźniona/y (75%), Ob: Obecna/y (100%)”. Na koniec semestru wyniki są uśredniane.

(b) Aktywność
Na końcu każdych zajęć prowadzący przyznaje cząstkę oceny uczestnictwa na zajęciach związaną z aktywnością studentów. Ocena za każde zajęcia wystawiana jest w skali 1 do 100%. W wyjątkowych przypadkach prowadzący może dać więcej niż 100% za aktywność. Na koniec semestru wyniki są uśredniane.

Ocena końcowa

Wynik ostateczny, przesądzający o zaliczeniu bądź niezaliczeniu przedmiotu i o uzyskanej ocenie, obliczany jest w ten sposób, że wynik procentowy uzyskany za każdą z kategorii zadań z zadań mnożony jest przez jej wagę. Wagi procentowe poszczególnych składników oceny przedstawione są w Tabeli 2. Następnie rezultaty są sumowane. Podobnie są obliczane wyniki za każdą kategorię, z wyjątkiem egzamin: tu decyduje wynik najwyższy. Ostateczny wynik procentowy jest przekładany na stopień według Tabeli 3. Prowadzący zastrzega sobie prawo niewielkiej korekty wyniku procentowego, zwłaszcza na korzyść studenta.

Oceny liczone są automatycznie. Do oceny ostatecznej liczą się zatem wyniki procentowe, a nie uzyskane stopnie. Prowadzący nie wyciąga średniej ze stopni!

Dyscyplina pracy

Dziennik elektroniczny

Prowadzący korzysta w komunikacji ze studentami oraz przy wystawianiu ocen z systemu e-learningu moodle, dostępnego pod adresem 

moodle.ignatianum.edu.pl 

‣Stopnie są wystawiane wyłącznie na platformie elektronicznej Moodle.

‣Temat oraz Praca pisemna powinna być dostarczona elektronicznie przez Moodle.

Znajomość syllabusa

Na pierwszych zajęciach P.T. studenci zapoznają się z syllabusem, który jest także zamieszczony na stronach kursu w Moodle. Prowadzący zakłada, że studenci syllabus od tego momentu znają, nie przypomina zatem o terminach i wymaganych zadaniach.

Uczciwość akademicka

Prowadzący nie toleruje oszustwa akademickiego. Wszystkie wykryte przypadki plagiatu będą raportowane Komisji Dyscyplinarnej.

Tabela 2:

Skala procentowa —  — Suma

Zadanie — Kod — 100,00%

Sformułowanie tematu eseju — T — 5,0%

Esej — E — 65,0%

Uczestnictwo, w tym — U — 30,0%

Obecność i praca — O — 10,0%

Aktywność — A — 20,0%

Tabela 3:

Próg — Stopień

< 60% — 2

60% — 3

73% — 3+

80% — 4

87% — 4+

95% — 5

Podstawowa:
Teksty lektur dostępne na module Moodle.

Plotyn, O pięknie (traktat 1, Enneada I 6), tłum. Henryk Podbielski (wersja przygotowywana do druku, ukaże się w 2023, plik PDF).

Plotyn, O Dobru czyli o Jednym (traktat 9, Enneada VI 9), tłum. Henryk Podbielski (wersja przygotowywana do druku, ukaże się w 2023, plik PDF).

Plotyn, O tym , że to co jest poza bytem, nie myśli, i czym jest to, co myśli jako pierwsze oraz jako drugie (traktat 24, Enneada V 6), tłum. Anna Zhyrkova (wersja przygotowywana do druku, ukaże się w 2023, plik PDF).


Uzupełniająca:
Gerson Lloyd P., Plotinus, „The Arguments of the Philosophers”, Routledge, London; New York, 1994.

Gerson Lloyd P. (red.), The Cambridge Companion to Plotinus, Cambridge University Press, Cambridge; New York, 1996.

Hadot Pierre, Plotin ou la simplicité du regard, „Coll. La recherche de l’absolu”, Plon, Paris 1963.

Hadot Pierre, Plotyn albo prostota spojrzenia, tłum. Patrycja Bobowska-Nastarzewska, red. Zbigniew Nerczuk, „Fundamenta: Studia z historii filozofii”, Antyk – Marek Derewiecki, Kęty, 2004.

O''Meara Dominic J., Plotinus: An introduction to the Enneads, Clarendon Press, Oxford,  1995.